W biezacym roku debata na temat « frankowych » kredytow jest bardzo zywiolowa. Trudno sie temu dziwic, poniewaz skutki styczniowego umocnienia franka odczuwa 560 000 gospodarstw domowych. Dyskutujacy dziennikarze oraz internauci wykorzystuja rozne argumenty. Wśrod stwierdzen powielanych w Internecie, znajdziemy zarowno fakty, jak i mity. W pierwszej kolejności warto ocenic argument, ktorym szermuja zwolennicy masowego przewalutowania kredytow.
Mit: za przewalutowanie kredytow zaplaca tylko banki
Plan pomocy dla « frankowcow » zakladajacy, ze tylko banki poniosa koszty przewalutowania, ma jedna zasadnicza wade. Mowiac krotko: jest on niemozliwy do zrealizowania. Dla osob znajacych podstawowe zasady rachunkowości, oczywisty wydaje sie fakt, ze po spadku ksiegowej wartości kredytow (na wskutek przewalutowania po niskim kursie), bank obnizy swoj zysk brutto lub odnotuje roczna strate. W pierwszym wypadku spadnie kwota placonego podatku dochodowego (CIT). Roczna strata banku spowoduje obnizke podatku do zera i dodatkowo zostanie rozliczona w pieciu kolejnych latach.
Rzad bardzo dobrze wie, ze budzet poniesie okolo 19% kosztow zwiazanych z preferencyjnym przewalutowaniem kredytow. Dlatego minister finansow bacznie obserwuje poczynania bankow i KNF-u – tlumaczy Andrzej Prajsnar z portalu RynekPierwotny.pl. W tym kontekście warto pamietac, ze sektor bankowy jest strategicznym platnikiem podatku dochodowego. Od stycznia do listopada 2014 r. banki wplacily do budzetu panstwa 3,77 mld zl. To 16% kwoty podatku dochodowego od osob prawnych (CIT), ktora fiskus mial zebrac minionym roku.
Fakt: banki stosowaly niedozwolone klauzule umowne
Po kolejnych wyrokach sadow nie ma watpliwości, ze niektore umowy kredytow waloryzowanych kursem franka byly wadliwe. Najpowazniejszych bledow nie ustrzegly sie takie instytucje jak mBank (dawny BRE Bank) i Millennium Bank. Nieprawidlowości dotyczyly glownie ustalania kursow franka przy waloryzacji kredytu i przeliczeniu rat na zlote (zobacz klauzule niedozwolone numer 3178, 3179 i 5743 z rejestru UOKiK).
W obliczu coraz wiekszej liczby pozwow indywidualnych i zbiorowych, banki nie unikna wyplaty odszkodowan dla « frankowcow ». Sytuacje sektora bankowego poprawia fakt, ze grupa najbardziej aktywnych kredytobiorcow na razie liczy kilka tysiecy osob.
Mit: wszyscy zadluzeni we franku potrzebuja pomocy
Wyzsze notowania franka wplynely na wydatki polmilionowej grupy rodzin. To nie oznacza jednak, ze wszyscy « frankowcy » znajduja sie w dramatycznym polozeniu. Powazne problemy ze splata swoich rat (opoznienie powyzej 90 dni) ma mniej niz 2% osob zadluzonych we franku (dane BIK). Sytuacje « frankowcow » poprawia fakt, ze dochody ponad 90% z nich sa wyzsze od krajowej średniej (zobacz marcowy raport NBP o inflacji).
W kwietniu praktycznie wszystkie raty « frankowych » kredytow powinny wrocic do poziomu z konca 2014 r. (m.in. dzieki bardzo niskim notowaniom LIBOR-u). Znacznie wiekszym problemem niz wysokośc rat, jest aktualny poziom zadluzenia osob, ktore podpisaly umowe kredytowa w 2007 r. lub 2008 r. (patrz ponizszy wykres). Powazny problem z « frankowym » dlugiem ma okolo 180 000 gospodarstw domowych. Ich aktualne zobowiazanie po przeliczeniu na zlote przekracza 100% wartości mieszkania (wskaznik LtV wiekszy niz 100%). Ewentualna pomoc powinna sie skupic na osobach z tej grupy, ktore dodatkowo osiagaja dośc niskie dochody (np. nie wyzsze niz krajowa średnia + 10%)
Fakt: « frankowe » kredyty sprzedawano zbyt agresywnie
Polityka sprzedazowa dotyczaca « frankowych » kredytow miala dwie zasadnicze wady. Po pierwsze, masowo oferowano produkt, ktory ze wzgledu na ryzyko, powinien byc zarezerwowany dla kilkunastu tysiecy najzamozniejszych klientow. Dodatkowym zrodlem problemow byl system premiowania, zachecajacy pracownikow banku i pośrednikow do sprzedawania kredytow waloryzowanych kursem franka. Ta sytuacja w polaczeniu z niskim poziomem wiedzy finansowej i niefrasobliwościa klientow, doprowadzila do powstania problemu o ogromnej skali.
Oceniajac odpowiedzialnośc bankow, trzeba wziac pod uwage fakt, ze te profesjonalne instytucje procz przywilejow (np. BTE, kreacja pieniadza) maja szczegolne obowiazki. Brak odpowiednich regulacji nie zwalnia kredytodawcow z dbalości o stabilnośc systemu finansowego – tlumaczy analityk portalu RynekPierwotny.pl. Dlatego propozycja ZBP zgodnie, z ktora banki poniosa tylko 1/3 kosztow dzialania funduszu stabilizacyjnego dla « frankowcow », wydaje sie nieadekwatna do okoliczności.
Mit: waloryzacja kredytu do franka jest niedopuszczalna
Na internetowych forach czasem mozna przeczytac opinie, ktore sugeruja, ze waloryzacja kredytow do kursu franka jest wrecz nielegalna. Takie stwierdzenia opieraja sie na doslownej interpretacji artykulu 3581 §2 kodeksu cywilnego (KC). Zgodnie ze wspomnianym artykulem, waloryzacja świadczenia jest dopuszczalna przy zastosowaniu « innego niz pieniadz miernika wartości ». To sformulowanie odczytane doslownie moze wskazywac, ze waloryzacje kredytow do franka szwajcarskiego przeprowadzono niezgodnie z przepisami.
Po przeczytaniu komentarzy do kodeksu cywilnego, okazuje sie jednak, ze wśrod autorow zdecydowanie przewaza inny poglad. Zgodnie z nim określenie « pieniadz » uzyte w art. 3581 §2 KC dotyczy tylko waluty krajowej. Z wlaściwej interpretacji przepisu wynika, ze waloryzacja do waluty obcej jest dopuszczalna (po nowelizacji KC przeprowadzonej w 1990 r.). Ten ogolny wniosek nie zmienia jednak oceny niedozwolonych klauzul w poszczegolnych umowach. Niektore banki (np. BRE Bank i Millennium) przeprowadzily waloryzacje w wadliwy sposob (np. przyjmujac kurs franka wyznaczony na podstawie niejasnych zasad).
Przyklad ostatniego mitu potwierdza, ze rzetelna dyskusja na temat « frankowych » kredytow nie jest latwa i wymaga wiedzy z wielu dziedzin. Informacje rozpowszechniane w Internecie (np. przez samych kredytobiorcow), czesto przynosza wiecej szkody niz pozytku.
Andrzej Prajsnar – RynekPierwotny.pl
http://www.twoja-firma.pl/wiadomosc/17105595,fakty-i-mity-o-frankowych-kredytach.html
